W nowoczesnym społeczeństwie sukces jest jednym z kluczowych pojęć w ocenie satysfakcji z własnego życia, a dla wielu jest wręcz miarą wartości człowieka. Ratajczak uważa (2005), iż pojęcie jakości życia jest obecne w myśleniu o własnej przyszłości, o indywidualnych karierach, planach życiowych i aspiracjach zawodowych, w projektach odnoszących się do budowy własnej tożsamości i wzbogacania własnej indywidualności u niemal każdego człowieka. Autorka uważa, iż w obecnych czasach, w których wciąż dominującym źródłem dochodów jest praca najemna, jakość życia znacznej liczby ludzi zależy od dwóch warunków:
a) dostępności dóbr, na których człowiekowi zależy i od których zależy jego byt i trwanie (zaspokajanie potrzeb i osiąganie celów),
b) wykonalności działań, które na zdobycie owych dóbr pozwolą, czyli dochodów w postaci wynagrodzenia za pracę.
W świetle tych spostrzeżeń dwiema podstawowymi kategoriami określającymi jakość życia człowieka są praca oraz konsumpcja. Praca ma na celu zapewnienie bytu, a konsumpcja jest formą realizowania sfery ludzkich potrzeb, pragnień oraz dążeń. Praca oraz konsumpcja są w obecnych czasach szczególnie zagrożonymi sferami ludzkiego życia oraz działania. Sytuację tę dodatkowo komplikuje fakt, iż te dwie sfery są wzajemnie uwarunkowane na zasadzie sprzężeń prostych oraz zwrotnych. Brak pracy jest podstawowym zagrożeniem natury ekonomicznej, w jego konsekwencji mamy do czynienia z odcięciem bądź drastyczną redukcją dochodów oraz koniecznością obniżenia standardu życia. Nadmiar czasu wolnego spowodowany bezrobociem przy jednoczesnej deprywacji podstawowych potrzeb egzystencjalnych prowadzić może do skrajnych form braku aktywności, czyli apatii oraz depresji, jak również do patologicznej aktywności zaradczej w postaci agresji i przemocy. Ratajczak pisze, iż cywilizacja biedy staje się źródłem agresji i nieakceptowanego buntu, objawiającego się w różnych formach, w tym w kulturze przemocy, bieda zaś to życie o niskiej jakości i źródło dalszych zagrożeń, prowadzi do pogarszania się sytuacji we wszystkich sferach życia człowieka.
Zjawiska i procesy prowadzące do negatywnych skutków w sferze doznań, myśli oraz zachowań, którym podmiot przypisuje główną rolę w pogarszaniu się jego dotychczasowej sytuacji życiowej, są zagrożeniami i według Ratajczak pełnią dwojaką rolę w zachowaniu człowieka: ze względu na to, że podstawową potrzebą człowieka jest utrzymanie się przy życiu oraz poczucie bezpieczeństwa – są bezpośrednią przyczyną obniżenia jakości życia, w sposób pośredni natomiast wpływają na jakość życia człowieka zmieniając na niekorzyść warunki, w jakich jednostka dąży do zaspokojenia swoich potrzeb i osiągania pożądanych celów.
Zagrożenia mogą wynikać z celowego działania innych ludzi, mogą być ubocznym, nieplanowanym skutkiem czyjegoś działania, mogą być również skutkiem zdarzeń spontanicznych, niekontrolowanych i nieprzewidywalnych. Jedne zagrożenia mogą przechodzić w inne, zmieniać się, można więc mówić o konstelacjach zagrożeń. W opinii Ratajczak problem jakości życia wiąże się z możliwością rozumienia związków między zjawiskami, które prowadzą do eskalacji zagrożeń albo wręcz przeciwnie – do ich wygaszania i redukcji.
Zaradność człowieka zależy od wyboru najbardziej adekwatnej strategii działania w sytuacjach zagrożenia, a zwłaszcza w sytuacjach związanych z pogorszeniem jakości życia. Czterema najważniejszymi strategiami działania są:
a) strategia prewencyjna oparta na przewidywaniu negatywnych zdarzeń,
b) strategia ofensywna polegająca na aktywnym zwalczaniu zagrażających zjawisk,
c) strategia obronna polegająca na stosowaniu osłon, ochron oraz rezygnowaniu z poczucia zwycięstwa,
d) strategia ewakuacyjna wymagająca umiejętności odwrotu z pola zagrożenia, gdy oceniane siły są nierówne.
Oprócz sytuacji posiadających określone znaczenia dla człowieka, w życiu mamy do czynienia również z takimi, które są trudne do określenia i przez ten fakt stają się niepokojące, ponieważ trudno im nadać jednoznaczne znaczenie, sprawiają trudności w ich intelektualnym opanowaniu oraz mentalnej kontroli. Umiejętność radzenia sobie w sytuacjach zagrożenia sprzyjać może poprawie samopoczucia oraz jakości życia.
Według Hulka brak przystosowania jest przyczyną dysharmonii nie tylko w zakresie samopoczucia, stosunków rodzinnych, ale również powoduje izolację jednostki w życiu społecznym oraz trudności zawodowe w zdobywaniu kwalifikacji i utrzymaniu się w pracy. Praca chorych na schizofrenię stanowi jedno z podstawowych kryteriów adaptacji chorych do życia w społeczeństwie. W opinii wielu autorów, aktywizacja zawodowa odgrywa szczególną rolę w złożonym procesie resocjalizacji i może stanowić jedno z istotniejszych kryteriów jej skuteczności.
