Ocena jakości życia dokonywana przez osoby dotknięte chorobami somatycznymi jak również chorobami psychicznymi, w badaniach klinicznych koncentruje się zazwyczaj wokół badania czterech obszarów: sprawności ruchowej, stanu somatycznego, stanu psychicznego oraz obszaru społecznego (de Walden-Gałuszko, Majkowicz, 1994).
Górecka i Czernikiewicz (2004) ustaliły, iż im większe jest nasilenie objawów pozytywnych, tym niższy poziom jakości życia osiągają pacjenci korelacja ujemna P = –0,350, dla p=0,00 między skalami QLS i BPRS1 ) oraz, że im większe nasilenie objawów negatywnych, tym niższy poziom jakości życia u badanych pacjentów (wysoka korelacja ujemna P = –0,838, dla p = 0,00 między wynikami skali BNS 2 a QLS). Wyniki te potwierdzają rezultaty wcześniejszych badań Meltzera i Załuskiej (Górna, Suwalska, 2001). Nasilone objawy pozytywne najbardziej obniżały poziom jakości życia w zakresie funkcjonowania wewnątrzpsychicznego, słabiej w obszarze relacji międzyludzkich, funkcjonowania w rolach oraz w podstawowych czynnościach i przedmiotach, natomiast nasilone objawy negatywne powodowały pogorszenie jakości życia pacjentów najsilniej w zakresie funkcjonowania wewnątrzpsychicznego i relacji międzyludzkich oraz nieco słabiej w obszarze funkcjonowania w rolach i podstawowych czynnościach i przedmiotach.
Konieczyńska i Jarema zauważyli, iż wzrostowi nasilenia objawów psychopatologicznych w czasie remisji towarzyszy niższa ogólna ocena zdrowia (Górna, Suwalska, 2001). W badaniu Shtasel i wsp. w grupie nieleczonych pacjentów ze schizofrenią, mężczyźni wykazywali większe nasilenie objawów negatywnych oraz gorsze wyniki w zakresie przystosowania przedchorobowego oraz jakości życia. Natomiast u długotrwale hospitalizowanych pacjentów ze schizofrenią, czynnikem wykazującym najistotniejszy wpływ na ocenę jakości życia była depresja. Pacjenci z większym nasileniem objawów negatywnych oraz z większym nasileniem objawów pozytywnych gorzej oceniali swoją jakość życia niż chorzy z mniejszym nasileniem tych objawów. Nasilenie zaburzeń myślenia oraz pobudzenia nie wpływały na ocenę jakości życia.
Jak pisze Hajduk wraz ze współpracownikami (2008), wyniki większości badań jakości życia u chorych na schizofrenię nie donoszą o różnicach międzypłciowych Stan cywilny również nie ma wpływu na jakość życia badanych. Na podstawie badań autorka stwierdziła, że istnieje zależność pomiędzy jakością życia pacjentów a wiekiem, stopniem niezdolności do pracy, czasem trwania choroby oraz długością leczenia.
Ocena jakości życia u osób chorych psychicznie
Wyższą jakością życia cechują się chorzy leczeni w oddziałach psychiatrycznych, którzy po terapii przeniesieni zostali na grunt rodzinny oraz społeczny. Wielu badaczy podkreśla, że pacjenci, którzy przebywali w szpitalu uzyskiwali najniższe oceny w skali jakości życia. Górecka i Czernikiewicz (2004) ustaliły, że im dłuższy jest łączny czas dotychczasowych hospitalizacji, tym badani deklarują niższy poziom osiąganej jakości życia. Spiridonow i współpracownicy oraz Główczyk donoszą, iż nie znaleźli związku pomiędzy subiektywną oceną jakości życia, a oceną codziennego funkcjonowania poczynionego przez chorych, a tym samym zadowolenie pacjentów nie zależy od radzenia sobie z życiowymi wymaganiami i wyzwaniami (Hajduk, 2008).
Górna i Suwalska (2001) podkreślają, że nieliczne są badania poświęcone wpływowi psychofarmakoterapii na jakość życia chorych na schizofrenię. W badaniach przeprowadzonych przez Gerlacha i wsp. w grupie chorych leczonych ambulatoryjnie neuroleptykami, nie stwierdzono korelacji pomiędzy subiektywną oceną jakości życia, a nasileniem objawów psychotycznych bądź ubocznych. Meltzer i wsp. uważają, iż zastosowanie atypowych neuroleptyków zwłaszcza w połączeniu z oddziaływaniami psychospołecznymi, zwiększa szansę poprawy wyników leczenia oraz zmniejszenia obciążenia ekonomicznego społeczeństwa. Neuroleptyki atypowe nie tylko redukują objawy negatywne i pozytywne, zmniejszają nasilenie deficytów poznawczych, mają działanie przeciwdepresyjne lecz również wywołują mniej objawów ubocznych, co w efekcie prowadzi do lepszej jakości życia.
Ostrzyżek i Kocur (2006) uważają, iż obecnie oddziaływania psychoedukacyjne wobec chorego oraz jego rodziny są najważniejszą procedurą psychoterapeutyczną wspomagającą długotrwałą farmakoterapię chorych na schizofrenię.
Z badań Nikolsona wynika, że codzienne zajęcia, aktywny wypoczynek, jedzenie, studia oraz praca są zajęciami przynoszącymi chorym największe zadowolenie. Czynności higieniczne oraz zakupy w opinii chorych w sposób neutralny wpływały na poprawę jakości ich życia. Najniższe wyniki uzyskały: bezczynność oraz prace domowe. Chorzy byli w najlepszym nastroju podczas uprawiania sportu oraz rozwijania hobby i zainteresowań. Komentując wyniki tych badań, Hajduk (2008) stwierdza, że najważniejszym czynnikiem, który decyduje o jakości życia i jej wysokiej lub niskiej ocenie, jest nastrój. Crepso, Tyszkiewicz oraz Kowalik wskazują na możliwość usprawnienia funkcjonowania chorych na schizofrenię w najbardziej deficytowych obszarach oraz poprawę jakości ich życia, poprzez podejmowanie przez chorych aktywności twórczej.