Przeniesienie w psychoterapii to zjawisko, które polega na przeniesieniu uczuć, myśli, reakcji czy relacji z pacjent na terapeutę. Jest to nieświadomy proces, który może występować w trakcie terapii, kiedy pacjent projekuje na terapeutę swoje emocje lub oczekiwania, często bazując na wcześniejszych doświadczeniach z innymi ludźmi, zwłaszcza z ważnymi postaciami z przeszłości, takimi jak rodzice.
Analiza przeniesienia jest ważnym elementem terapii psychodynamicznej, ponieważ pozwala pacjentowi odkrywać i zrozumieć swoje głęboko zakorzenione wzorce zachowań oraz relacji. Terapeuta może wykorzystać przeniesienie jako narzędzie do głębszego zrozumienia potrzeb i emocji pacjenta oraz do pracy nad nimi. Kluczowa jest świadomość terapeuty, który musi być w stanie rozpoznać i odpowiednio reagować na przeniesienie, aby proces terapeutyczny mógł przebiegać zgodnie z założeniami tego podejścia terapeutycznego.
Przeniesienie w psychoterapii psychodynamicznej
Przeniesienie jest kluczowym pojęciem dla psychoterapii psychodynamicznej, ponieważ każdy pacjent doświadcza reakcji przeniesieniowych w trakcie terapii. Przeniesienie to proces, w którym pacjent przenosi emocje, które dotyczą innej osoby, na terapeutę lub inny obiekt terapeutyczny. To oznacza, że pacjent reaguje emocjonalnie na terapeutę w sposób, który jest nieadekwatny do rzeczywistej sytuacji, ponieważ ta reakcja emocjonalna pochodzi z wcześniejszych relacji z innymi osobami. Przeniesienie jest uważane za istotny proces terapeutyczny, ponieważ pomaga pacjentowi zrozumieć i przepracować emocje, które były wcześniej zablokowane lub nieświadome.
Nieadekwatność reakcji pacjenta w przeniesieniu oznacza, że jego emocjonalna odpowiedź nie pasuje do sytuacji, w której się znajduje. Na przykład, gdy pacjent przejawia agresję wobec terapeuty bez widocznej przyczyny, może to być oznaką przeniesienia.
Natomiast powtórzenie odnosi się do tego, że emocje, jakie pacjent doświadcza wobec terapeuty, są powtórzeniem wcześniejszych reakcji emocjonalnych, jakie miał wobec ważnych osób w swoim życiu. Może to być na przykład ojciec, matka czy inna osoba, z którą pacjent miał ważne związki emocjonalne. W przeniesieniu pacjent „przenosi” wcześniejsze emocje i związane z nimi zachowania na terapeutę, traktując go jakby był tą wcześniejszą osobą.
Reakcje przeniesieniowe mogą być proste, jak w powyższym przykładzie, ale mogą się też odznaczać dużą złożonością i by je odkryć, konieczna jest długotrwała psychoterapia. Odkrycie reakcji przeniesieniowych pozwala psychoterapeucie postawić wstępną diagnozę a pacjentowi umożliwia powtórnie i przede wszystkim świadomie przeżyć to, co zostało zepchnięte do nieświadomości. Treści wcześniej wyparte i pozostawione w nieświadomości mogą stać się przyczyną i zalążkiem nerwicy. Treści wydobyte z nieświadomości pozwalają pacjentowi w sposób jawny i świadomy zmierzyć się z wewnętrznymi konfliktami, zrozumieć je i w konsekwencji doprowadzić do ich rozwiązania.