Wyparcie to wtórny mechanizm obronny polegający na celowym zapomnieniu bądź ignorowaniu treści negatywnych lub stojących w sprzeczności z przyjmowanym obrazem świata. Przenoszenie tych treści do nieświadomości.
Wyparcie jest jednym z wielu mechanizmów obronnych stosowanych przez umysł w celu radzenia sobie ze stresem i konfliktami emocjonalnymi. Jest to kluczowy mechanizm obronny w psychoanalitycznej teorii osobowości Zygmunta Freuda. Mechanizm ten został zidentyfikowany przez Freuda na podstawie jego własnej praktyki klinicznej. Mechanizm wyparcia był następnie wielokrotnie badany w warunkach eksperymentalnych przez takich badaczy jak Rosenzweig (1941) czy Weinberger, Schwartz i Davidson (1979).
Wyparcie jest sposobem radzenia sobie z konfliktem psychicznym lub stresem, który może wynikać z treści, które są sprzeczne z naszymi wartościami, pragnieniami, moralnością lub społecznymi normami. Osoba używająca mechanizmu wyparcia może być nieświadoma istnienia tych wypartych treści, ponieważ mechanizm ten służy do przesunięcia traumatycznych wspomnień, myśli, fantazji lub pragnień z poziomu świadomości do nieświadomości, aby uniknąć ich nieakceptowalnych skutków emocjonalnych. Proces ten wymaga ciągłego nakładu energii, która koncentruje się na uniemożliwieniu wydostania się tych treści z nieświadomości.
Przykładem mechanizmu wyparcia może być osoba, która wypiera traumatyczne wspomnienia z dzieciństwa, aby uniknąć doświadczania bólu lub lęku z nimi związanego. Ta obronna strategia może prowadzić do tymczasowego złagodzenia niepokoju, ale nie rozwiązuje ona głębszych problemów i może prowadzić do długoterminowych konsekwencji dla psychiki.
Przykłady wyparcia
– niepamiętanie o tym, że doświadczyło się gwałtu
– nerwica wojenna
– odrzucenie dziecinnego pragnienia unicestwienia jednego z rodziców, by mieć drugiego tylko dla siebie
Literatura:
Lawrence A. Pervin, Oliver P. John, Osobowość. Teoria i badania, 2002
