Objawy psychotyczne stanowią kluczowe elementy klinicznego obrazu psychoz. Manifestują się one głównie w obszarze percepcji, myślenia oraz zachowania. Charakter objawów jest zróżnicowany, nie zawsze występuje pełen zestaw symptomów. Zaburzenia myślenia (urojenia) lub zaburzenia percepcji (omamy) są najczęściej występującymi objawami psychotycznymi, choć nie zawsze występują jednocześnie. Objawy psychotyczne są charakterystyczne dla zaburzeń psychicznych, takich jak schizofrenia lub choroba afektywna dwubiegunowa. Osoby doświadczające tych objawów mogą mieć trudności z odróżnieniem rzeczywistości od wytworów własnej wyobraźni.
Objawy psychotyczne charakteryzują się utratą kontaktu z rzeczywistością i zaburzeniami percepcji, zaburzeniami myślenia oraz zaburzeniami funkcjonowania emocjonalnego. Osoby doświadczające objawów psychotycznych mogą mieć trudności w odróżnianiu rzeczywistości od swoich własnych przekonań, fantazji lub urojeń. Najczęstszym zaburzeniem, które wiąże się z objawami psychotycznymi, jest schizofrenia, ale mogą one również towarzyszyć innym zaburzeniom psychicznym, takich jak zaburzenie afektywne dwubiegunowe, zaburzenie schizoafektywne – typ depresyjny, czy psychoza związana z używaniem substancji.
Typowe objawy psychotyczne
- Halucynacje – mogą przybierać formę słyszenia, widzenia, czucia, smakowania lub węchu rzeczy, które nie istnieją w rzeczywistości.
- Urojenia – to przekonania, które nie mają oparcia w faktach, takie jak przekonanie o prześladowaniu, wielkości lub byciu kimś innym.
- Zaburzenia myślenia – manifestują się poprzez skoki myślowe, trudności w koncentracji, a także w sposobie artykulacji prowadzącym do trudności w zrozumieniu przez innych ludzi.
- Zaburzenia emocjonalne – osoby z objawami psychotycznymi mogą mieć trudności w regulacji emocji. Mogą doświadczać wyraźnych zmian nastroju, takich jak wybuchy gniewu, euforia lub apatia.
- Zubożenie psychomotoryczne – osoby z objawami psychotycznymi mogą wykazywać spowolnienie ruchowe, trudności w utrzymaniu normalnej postawy ciała lub ograniczenie ekspresji mimicznej.
Dodatkowo u osób dotkniętych psychozą można zauważyć również zarówno zobojętnienie, jak i nadmierne pobudzenie psychoruchowe. Pojawia się także rozkojarzenie oraz spowolnienie myślenia, co wpływa na ich zdolność do koncentracji i logicznego myślenia. Często obserwuje się aspołeczność, czyli wycofanie się z kontaktów społecznych i trudności w nawiązywaniu relacji interpersonalnych. Jednym z objawów towarzyszących zaburzeniom psychotycznym jest również pojawianie się sprzecznych elementów w mowie i działaniach. Mimika i gesty nie zawsze są również zgodne z aktualnie przeżywanymi emocjami.