Urojenia to nieprawidłowe, fałszywe przekonania, które pacjent uparcie utrzymuje pomimo braku ich logicznej weryfikacji. Urojenia charakteryzują się fałszywością przekonań i opornością na racjonalną argumentację. Osoba doświadczająca urojeń nie jest zdolna do zaakceptowania, że jej przekonania mogą być nieprawdziwe, nawet w obliczu przekonujących dowodów przeczących tym przekonaniom. Takich fałszywych przekonań również nie można wyjaśnić poprzez kontekst kulturowy lub edukacyjno-zawodowy pacjenta. Urojenia często przybierają różne formy, takie jak wielkościowe (przekonanie o wysokim statusie), erotyczne (przekonanie, że ktoś jest wobec pacjenta seksualnie zainteresowany), odnoszące się do instytucji (przekonanie, że instytucje takie jak telewizja czy prasa interesują się pacjentem), prześladowcze (przekonanie, że ktoś śledzi pacjenta) lub somatyczne (przekonanie, że jakiś element ciała pacjenta nie działa prawidłowo). Mogą także dotyczyć zazdrości, winy, kontrolowania myśli, owładnięcia lub zubożenia. Ważne jest odróżnienie urojeń od idei nadwartościowych, takich jak przekonanie o wyższości pewnej rasy.
Zaburzenia urojeniowe są przekonaniami niezgodnymi z rzeczywistością. Mogą obejmować urojenia prześladowcze, ksobne (przekonania o prześladowaniu lub spisku), urojenia wielkościowe (przekonania o nadzwyczajnych zdolnościach lub znaczeniu), urojenia odnoszące się do ciała (przekonania o nieprawidłowościach lub zmianach w ciele) lub urojenia religijne.
Cechy urojeń
- Nie ma różnicy dla pacjenta między prawdziwymi, a urojeniowymi spostrzeżeniami – „tym jest urojenie w zakresie myślenia, czym omam w spostrzeganiu”.
- Urojenia wynikają z błędnego rozumowania (romans może być urojeniowy, nawet jeśli jest prawdziwy, jeśli występują „fałszywe” dowody).
- Urojenia są niezgodne z obowiązującymi przekonaniami kulturowo-społecznymi.
Rodzaje urojeń
Osoba uważa, że jest celem spisku, prześladowań lub niebezpieczeństwa ze strony innych ludzi lub organizacji. Może uważać, że jest podsłuchiwana, śledzona lub zamierzana wobec niej jest szkodliwa działalność.
Polegają na przekonaniu, że osoba posiada nadludzkie zdolności, jest wyjątkowa lub ma niezwykły wpływ na świat. Może wierzyć, że jest mesjaszem, geniuszem lub innym wyjątkowym indywidualistą.
Osoba przekonuje się, że cierpi na jakieś poważne choroby lub zaburzenia zdrowotne, mimo braku medycznych dowodów na to. Może być przekonana, że ciało ją zdradza lub jest kontrolowane przez siły zewnętrzne.
Urojenia religijne lub mistyczne
Osoba może wierzyć, że ma kontakt z boskością, aniołami lub innymi nadnaturalnymi bytami. Może interpretować różne wydarzenia jako znaki lub przesłania duchowe.
Osoba przekonuje się, że partner lub bliscy osoby są niewierni, oszukują ją lub inaczej ją krzywdzą. Może to prowadzić do obsesyjnych myśli i zachowań.
Osoba wierzy, że jest kontrolowana przez siły zewnętrzne, takie jak technologie, myśli innych osób lub organizacje. Mogą również wierzyć, że są zdolne do kontrolowania innych ludzi lub przedmiotów za pomocą myśli.
Urojenia odnoszenia (ksobne)
Osoba ich doświadczająca uważa, że jest przedmiotem szczególnego zainteresowania ze strony otoczenia.
Urojenia mogą być objawem różnych stanów i chorób psychicznych, takich jak schizofrenia, zaburzenia schizoafektywne, zaburzenia nastroju czy zaburzenia psychiczne związane z substancjami. Są one zazwyczaj traktowane jako objaw choroby psychicznej i wymagają profesjonalnej oceny i leczenia. Terapia psychofarmakologiczna i psychoterapia mogą być skutecznymi metodami zarządzania urojeniami i poprawy jakości funkcjonowania osób doświadczających tego rodzaju przekonań
