Afekt to nagła, intensywna reakcja emocjonalna, zwykle trwająca krótko i często związana z określonymi bodźcami. Może być wyrażana poprzez zmiany w zachowaniu, mimice twarzy, tonie głosu oraz reakcjach fizjologicznych, takich jak przyspieszenie bicia serca, wzrost ciśnienia krwi czy pocenie się. Afekt to obserwowalna ekspresja emocji i może mieć charakter pozytywny, tak jak radość lub entuzjazm, lub negatywny, tak jak gniew, smutek czy lęk.
Afekt odnosi się do pozytywnych lub negatywnych odczuć, które często są prostsze i bardziej prymitywne niż emocje. W swojej najprostszej formie, afekty to niewielkie odczucia sympatii lub niechęci. Mimo swojej prostoty, afekty mogą znacząco wpływać na ludzkie działania i reakcje. Można je opisać jako emocje zredukowane do jednego wymiaru – pozytywnego lub negatywnego. Przykładami afektów negatywnych są złość, smutek, niepokój i zazdrość.
Prymat afektu
Pod koniec XIX wieku Wilhelm Wundt wprowadził doktrynę prymatu afektu. Według Wundta afekt to niewielkie przypływy pozytywnych lub negatywnych odczuć, które przygotowują nas do podejścia do bodźca lub jego unikania. Wundt stwierdził, że reakcje afektywne są tak ściśle powiązane z percepcją, że często odczuwamy sympatię lub antypatię wobec bodźca w momencie jego zauważenia, zanim jeszcze dokładnie go rozpoznamy. Te przypływy uczuć są tak szybkie, że wyprzedzają wszelkie inne myśli dotyczące obserwowanego bodźca.
Rodzaje afektów
Afekt ograniczony
Afekt ograniczony lub zawężony oznacza ograniczenie zakresu emocjonalnej ekspresji.
Afekt osłabiony
Afekt osłabiony to stan, w którym emocjonalna ekspresja jest znacznie mniej intensywna niż zwykle. Afekt osłabiony odnosi się zarówno do osłabienia ekspresji uczuć jak i modulacji tejże ekspresji.
Afekt sztywny
Afekt sztywny to brak możliwości współgrania emocjonalnego z otoczeniem.
Afekt patologiczny
Afekt patologiczny to silna reakcja emocjonalna, często nieadekwatna do przyczyny, z wysokim stopniem pobudzenia psychoruchowego i pojawianiem się gwałtownych wyładowań, np. aktów agresji.
Afekt dostosowany
Afekt dostosowany to prawidłowa, adekwatna do sytuacji ekspresja uczuć.
Afekt niedostosowany
Afekt niedostosowany to nieprawidłowa ekspresja uczuć czyli niespójność afektu, charakteryzująca się niezgodnością między wyrażanymi emocjami a ich opisem przez osobę.
Ambiwalencja uczuciowa
Ambiwalencja uczuciowa to doświadczanie przeciwstawnych uczuć jednocześnie.
Afekt labilny
Afekt labilny to brak możliwości dłuższego utrzymania ekspresji emocji na zbliżonym poziomie i częsta zmiana afektu. Afekt labilny, znany również jako chwiejność uczuciowa, oznacza niestabilność i zmienność emocji.
Afekt płytki
Afekt płytki odnosi się do powierzchownych i krótkotrwałych, zewnętrznych przejawów emocji. Może być on charakteryzowany przez ograniczoną intensywność i trwałość, a także brak głębokiej refleksji i zrozumienia. Osoby doświadczające płytkich afektów mogą wykazywać trudności w identyfikacji, wyrażaniu i regulowaniu swoich emocji.
Afekt płaski
Afekt płaski zwany też spłaszczeniem afektu, odnosi się do braku lub niemal całkowitego braku emocjonalnej ekspresji.