Osobowość anankastyczna, znana również jako osobowości anankastyczna, zaburzenie osobowości anankastycznej lub obsesyjno-kompulsywne zaburzenie osobowości, to stan charakteryzujący się nadmierną skłonnością do perfekcjonizmu, uporczywości i kontrolowania. Osoby z osobowością anankastyczną są przesadnie skupione na szczegółach, zasadach i porządku. Osobowość anankastyczna polega na nadmiernej skłonności do trzymania się rygorystycznych reguł i braku elastyczności oraz spontaniczności. Osoby dotknięte tym zaburzeniem charakteryzują się wyraźnym perfekcjonizmem i silną potrzebą kontroli. W ich przypadku wynika to z głębokiego lęku przed zmianami, który czasami prowadzi do izolowania się od kontaktów społecznych.
Objawy osobowości anankastycznej
Osobowość anankastyczna przejawia się w silnym dążeniu do porządku i dokładności. Osoby dotknięte tym zaburzeniem mają tendencję do tworzenia rygorystycznych reguł i standardów dla siebie i innych. Ich myśli i działania są często skoncentrowane na szczegółach, detalicznych planach oraz kontroli nad otoczeniem. Osoby z osobowością anankastyczną są skupione na listach, regułach i procedurach. Perfekcjonizm, który wykazują, często utrudnia im ukończenie zadań.
Osoby z osobowością anankastyczną często doświadczają natrętnych myśli lub obaw, które wywołują niepokój. Mogą mieć również tendencję do wykonywania rytuałów lub czynności kompulsywnych w celu złagodzenia niepokoju lub zabezpieczenia przed wyobrażanymi zagrożeniami. Kontrolowanie, organizowanie i powtarzanie czynności są dla nich ważne, aby utrzymać poczucie bezpieczeństwa i redukcji lęku.
Charakterystyka funkcjonowania osób z osobowością anankastyczną
Zazwyczaj są oddane pracy, ale jednocześnie wykluczają wszelkie przyjemności i wolny czas z codziennego życia. Charakteryzują się nadmierną sumiennością i obsesyjną skrupulatnością. Ich standardy moralne są sztywne i niepodważalne. Nawet jeśli przedmioty nie mają dla nich wartości sentymentalnej, nie potrafią się ich pozbyć. Trudno im także delegować swoje obowiązki, chyba że ktoś działa dokładnie zgodnie z ich wytycznymi. Wydawanie pieniędzy na siebie i innych jest dla nich trudne, ponieważ mają tendencję do odkładania na „czarną godzinę”. Ich zachowania i normy są charakteryzowane przez upór i sztywność.
Osobowość anankastyczna może wpływać na relacje interpersonalne, ponieważ osoby z tym zaburzeniem mogą wykazywać trudności w zaakceptowaniu elastyczności, spontaniczności i kompromisów. Mogą być zbyt surowe wobec siebie i innych, oczekując doskonałości i rygorystycznej zgodności z ustalonymi zasadami. Osobowość anankastyczna może również prowadzić do znacznego stresu i frustracji, zwłaszcza gdy nie jest możliwe osiągnięcie własnych wysokich standardów. Często towarzyszy jej poczucie niewystarczalności i niezadowolenia z własnych osiągnięć.
