Paranoja to stan psychiczny charakteryzujący się głęboko zakorzenionym uczuciem lęku lub strachu przed realnym lub wyimaginowanym zagrożeniem, prześladowaniem lub spiskiem. Zazwyczaj opiera się na fałszywych lub niepełnych informacjach, ale w przypadku niektórych zaburzeń psychicznych paranoja może przybrać tak irracjonalną postać, że trudno ją obalić zdroworozsądkowymi argumentami. Tak zaawansowane stany paranoi nazywane są urojeniami (zaburzenia urojeniowe), które charakteryzują się intensywnością, chronicznością i irracjonalnością treści. Paranoja to utrzymujący się stan psychiczny, który wykracza poza zwykłe poczucie niepokoju lub podejrzliwości.
Urojenia paranoidalne to fałszywe przekonania lub sądy wygłaszane z dużą pewnością, pomimo braku medycznych lub logicznych dowodów na ich prawdziwość. Osoby cierpiące na paranoję często mają przekonania o prześladowaniu, spiskach przeciwko nim, zdradach lub innych zagrożeniach, które wydają się nierealne dla innych.
Objawy paranoi
Paranoja objawia się zniekształconym postrzeganiem rzeczywistości i wrogością wobec otoczenia. Paranoik może interpretować zwyczajne gesty jako groźne sygnały. Wierzy w nieprawdziwe rzeczy, często czując się prześladowanym. Izolacja i rezygnacja z aktywności towarzyszące paranoi prowadzą do poczucia bezsilności i smutku. Osoby z tendencjami paranoidalnymi mają trudności w relacjach międzyludzkich i często pozostają samotne z powodu swojej podejrzliwości i trudnego charakteru. Badania wykazują u nich wzrost lęku i izolowanie się od społeczeństwa.
Urojenia paranoidalne
Urojenia paranoidalne to przekonania o prześladowaniu lub spiskach, często irracjonalne i trudne do obalenia.
Nadmierna podejrzliwość
Osoba jest nieufna wobec innych i często interpretuje ich działania jako dowody na swoje przekonania.
Izolacja społeczna
Osoby z paranoją mogą wycofywać się społecznie, unikać kontaktów z innymi i unikać miejsc, które uważają za niebezpieczne.
Wyolbrzymianie zagrożeń
Osoby cierpiące na paranoję mogą wyolbrzymiać zagrożenia i przypisywać innym złe intencje, które nie istnieją.
Agresja lub niepokój
W reakcji na swoje przekonania, osoby z paranoją mogą przejawiać agresję lub nadmierne napięcie emocjonalne.
Paranoja może być związana z różnymi zaburzeniami psychicznymi, w tym z schizofrenią, zaburzeniem schizoafektywnym, zaburzeniem schizotypowym osobowości oraz innymi zaburzeniami paranoidalnymi. Leczenie paranoi zazwyczaj wymaga terapii psychologicznej, w tym terapii poznawczo-behawioralnej oraz leków antypsychotycznych, które mogą pomóc w złagodzeniu objawów i poprawie jakości życia pacjenta.
